Afrički kup Nacija: Istorija, format i rekordi takmičenja

Afrički kup Nacija (AFCON) je kontinentalno takmičenje Afrike koje postoji 67 godina.

Održava se pod organizacijom Konfederacije Afričkog Fudbala (CAF) i prvi takmičenje održano je 1957. godine.

Afrički kup Nacija održava se na svake dve godine, za razliku od Evropskog prvenstva i Svetskog prvenstva, i to obično početkom godine u januaru i februaru. Okuplja 24 reprezentacije koje se smeštene u grupnoj fazi, nakon koje se igraju nokaut runde.

Aktuelni osvajač Afričkog kupa Nacija je Obala Slonovače koja je na poslednjem takmičenju održanom početkom 2024. godine došla do svoje treće titule u istoriji.

Egipat je najuspešnija nacija na afričkom kontinentu sa sedam titula Afričkog kupa Nacija.

Afrički kup Nacija (AFCON) – Афрички Куп Нација (ćir.) je jedan veoma tvrd i ujednačen turnir koji napreduje iz godine u godinu.

Soccer će vas upoznati sa njegovom istorijom, tradicijom, formatom, najuspešnijim reprezentacijama i strelcima.

Afrički kup Nacija: Kako je sve krenulo?

Ideja o rađanju Afričkog Kupa Nacija zaživela je sredinom 1956. godine kada je Konfederacija Afričkog Fudbala (CAF) predložila FIFA da Afrika dobije kontinentalno takmičenje.

Kako je ideja dobila pozitivne reakcije, samo nekoliko meseci kasnije Afrički kup Nacija je pokrenut.

Prvi turnir odigran je već početkom 1957. godine u Sudanu.

Prvi Afrički kup Nacija – Афрички Куп Нација (ćir.) odigran je u februaru i okupljao je samo tri reprezentacije:

• Sudan
• Egipat
• Etiopija

Četvrti učesnik je trebala biti Južna Afrika, ali je diskvalifikovana iz političkih razloga.

U polufinalu Etiopija je dobila direktan prolaz u finale, dok je u drugom polufinalu Egipat savladao Sudan.

U finalu Egipat je bio bolji od Etiopije sa 4-0 i sva četiri gola postigao je Mohamed Diab Al-Atar.

Na narednom turniru učestovale su takođe tri selekcije, da bi na trećem izdanju broj bio za jednu reprezentaciju veći. Prvo veliko povećanje usledilo je 1963. godine na turniru u Gani kada je bilo šest reprezentacija koje su bile smeštene u dve grupe sa po tri reprezentacije.

Od 1968. godine učestvovalo je osam reprezentacija, do 1992. godine 12 njih, od 1998. broj je povećan na 16, a trenutni broj od 24 učesnika na snazi je od 2019. godine.

Tokom istorije svaka reprezentacija imala je svoje etape kada je dominirala. Šezdesete su protekle u dominaciji Gane koja je igrala četiri finala u nizu i pobedila u dva, Nigerija je bila dominantna tokom 80-ih i početkom 90-ih godina, dok je Egipat dominirao 2000-ih godina sa tri vezana finala.

Kvalifikacije za Afrički kup Nacija 

U kvalifikacijama za svaki Afrički kup Nacija (AFCON) – Афрички Куп Нација (ćir.) učestvuje 54 reprezentacija, koje se nalaze u okviru Konfederacije Afričkog Fudbala (CAN).

Kvalifikacije se sastoje iz dva dela:

• Preliminarna runda
• Grupna faza

U preliminarnoj rundi učestvuje 12 najslabije plasiranih reprezentacija koje igraju međusobno i u preliminarnoj rundi dobijamo šest pobednika.

Nakon toga 48 reprezentacija raspoređuje se voljom žreba u 12 grupa gde svaka grupa ima po četiri reprezentacije. U grupi svaka reprezentacija igra po šest utakmica i prve dve reprezentacije iz grupe idu na Afrički kup Nacija.

Format takmičenja

Afrički kup Nacija je takmičenje koje se igra početkom godine u januaru i februaru i koje okuplja 24 reprezentacije.

Reprezentacije koje uspešno prebrode kvalifikacije, njih 24, takmiče se na završnom turniru. Kvalifikovane reprezentacije smeštene su u šest grupa sa po četiri reprezentacije.

Žreb određuje sastav grupa i sve reprezentacije na žrebu smeštene su u četiri šešira sa prema koeficijentu.

Prve dve reprezentacije iz svake grupe direktno prolaze u osminu finala, kao i četiri najbolje trećeplasirane selekcije.

Nakon grupne faze igra se nokaut faza u kojoj imamo tri runde, osminu finala, četvrtfinale i polufinale. Za kraj turnira igra se utakmica za 3. mesto i kao i Afrički kup Nacija finale.

Na svakom turniru budu odigrane 52 utakmice.

Afrički kup Nacija osvajači: Dominacija Egipta 

Od svog osnivanja i prvog takmičenja odigranog 1957. godine, Afrički kup Nacija – Афрички Куп Нација (ćir.) video je 15 različitih šampiona.

Prvi šampion bi je Egipat koji je osvojio prvi turnir 1957. godine. Ujedno Egipat je i najuspešnija reprezentacija u istoriji takmičenja.

Egipćani su čak 10 puta igrali u velikom finalu, najviše od svih reprezentacija i čak sedam puta osvojili trofej. Njih su osvajali 1957, 1959, 1986, 1998, 2006, 2008. i 2010. godine.

Prati ih Kamerun sa sa pet trofeja, potom sledi Gana sa četiri trofeja. Gana, uz Nigeriju, ima najviše poraza u finalima.

Ove dve selekcije su ča pet puta poražene u finalima. Nigerija ima i tri trofeja, koliko ima i Obala Slonovače.

Lista trofeja:

1. Egipat – 7
2. Kamerun – 5
3. Gana – 4
4. Nigerija, Obala Slonovače – 3
5. Alžir, DR Kongo – 2
6. Zambija, Tunis, Sudan, Senegal, Etiopija, Maroko, Južna Afrika, Kongo – 1

Afrički kup Nacija: Samjuel Eto predvodi listu strelaca  

Nekadašnji napadač Barselone i milanskog Intera, kao i reprezentacije Kameruna, najbolji je strelac Afričkog Kupa Nacija u istoriji.

Ako je neko takmičenje kroz istoriju imali paklene napadače to je Afrički kup Nacija. Samjuel Eto, Didije Drogba, Sadio Mane, Mohamed Salah, Rodžer Mila i mnogi drugi.

Igrajući na šest takmičenja i na 29 utakmica, Samjuel Eto je postigao 18 golova po čemu je najbolji strelac u istoriji Afričkog kupa Nacija.

Iza njega na listi nalazi se napadač Obale Slonovače Loren Poku koji je igrao na četiri turnira i postigao je 14 golova. Jedan više od Rašida Jekinija iz Nigerija koji ima 13 golova.

Među pet najboljih strelaca nalaze se još Gasan El-Šazli sa 12 golova, kao i Patrik Mboma, Hosam Hasan i Didijer Drogba sa 11 golova.

Prvi gol u istoriji Afričkog kupa Nacija postigao je Rafat Atia is Egipta.

Lista strelaca:

1. Samjuel Eto – 18 golova
2. Loren Poku – 14
3. Rašidi Jekini – 13
4. Hasan El-Šazli – 12
5. Patrik Mboma, Hosam Hasan, Didije Drogba – 11

Afrički kup Nacija je najinteresantnije reprezentativno takmičenje 

Afrički kup Nacija (AFCON) – Афрички Куп Нација (ćir.) pored dobrog fudbala i kvalitetnih mečeva, uvek donese neke neverovatne scene i neverovatne priče.

Pa samo tako imali levog beka koji je najbolji strelac, sudiju koji nekoliko minuta pre iste regularnog dela svira kraj utakmice, smene trenera u sred takmičenja i slično.

Afrički kup Nacija je izuzetno cenjeno i kvalitetno takmičenje koje svi vole. Zato mu se i radujemo svake kada bude na programu za početak kalendarske godine.